Tökum vel á móti nemendum, kennurum og samstarfsfólki á hverjum degi. Höfum í huga að fyrstu kynni eða upphaf dags hafa áhrif á allt sem á eftir kemur. Sýnum hlýlegt viðmót, tillitssemi og hjálpsemi frá upphafi. Kurteisi kostar ekkert.   

„Bjóðum góðan daginn, alltaf – það er góður vani og góð byrjun á deginum“  

Við skulum:   

• Sýna jákvæðni 
• Koma fram við aðra eins og við viljum að aðrir komi fram við okkur 
• Veita fólki athygli og sýna því alúð  
• Bjóða öllum góðan dag, alla daga   
• Heilsa, brosa og bjóða fram aðstoð   
• Kynna okkur með nafni þegar við tölum við nýtt fólk 
• Upplýsa fólk sem við höfum ekki unnið með áður um okkar hlutverk  
• Mæta á réttum tíma   

„Bros getur gert erfiðan dag góðan og góðan dag enn betri“   

Við skulum ekki:   

• Koma með neikvæðni eða pirring í skólann  
• Láta fólk bíða í reiðileysi eða án skýringa  
• Vera stutt í spuna eða dónaleg, jafnvel þó aðrir séu það   
• Tala illa um annað fólk, bekki eða hópa 
• Ergja okkur yfir því að nýliðar (samstarfsfólk eða nemendur) leiti til okkar eftir svörum og hjálp   
• Hefja símtöl án þess að kynna okkur eða slíta símtölum án þess að kveðja   

„Komum fram við fólk af virðingu – munum að fyrstu samskipti eru þau sem fólk man eftir“   

Allir eiga skilið virðingu og að vera teknir alvarlega. Allar raddir eiga að fá að heyrast og allir hlekkir keðjunnar skipta máli. Þetta á jafnt við um nemendur, forráðamenn og allt samstarfsfólk.   

„Góð samvinna, jákvæðni og virðing fyrir öðrum skilar sér“   

Við skulum:   

• Kynna okkur með nafni (þegar á við)  
• Láta vita ef okkur seinkar eða við getum ekki mætt skuldbindingum   
• Halda ró okkar, vera kurteis, yfirveguð og fagleg 
• Meta framlag og þekkingu annarra starfsmanna og nemenda   
• Læra nöfn þeirra sem við vinnum með, burtséð frá starfsstétt eða uppruna 
• Blanda geði þvert á alla og taka þátt í gleðistundum í skólanum 

„Tökum eftir og virðum það sem vel er gert“   

Við skulum ekki:   

• Hækka róminn, öskra, skella á fólk í síma eða skammast   
• Tala niður til fólks, grípa fram í, skipa fyrir eða hækka róminn 
• Tala í hálfkæringi um vandamál nemanda eða samstarfsfólks   
• Ranghvolfa í okkur augunum, hnussa eða dæsa 
• Nota óviðeigandi gælunöfn 
• Gagnrýna samstarfsfólk eða efast um hæfni þeirra fyrir framan aðra  
• Spjalla eingöngu við samstarfsfólk af eigin starfsstétt eða nemendur úr eigin bekk 

Gætum að fagmennsku í öllum okkar verkefnum. Temjum okkur yfirvegaða og faglega framkomu og byggjum upp traust. Kynnum okkur málin vel, leyfum fólki að taka þátt, svörum fyrirspurnum, virðum trúnað og vöndum okkur.   

„Það er mikilvægt upp á sátt og góð samskipti að hafa skilning á aðstæðum og að það er ekki alltaf hægt að fá sínu framgengt“   

Við skulum:   

• Kynna okkur málin áður en við drögum ályktanir eða gefum álit  
• Gæta að orðalagi og fasi  
• Hafa nemendur og forráðamenn með í samtali þegar við á og leitast við að virða óskir þeirra  
• Svara tölvupóstum og beiðnum sem til okkar berast, svara í síma og hringja til baka þegar mögulegt er   
• Miðla upplýsingum, þekkingu og færni til hvors annars, til að bæta árangur   
• Vera fagleg í framkomu og lofa aðeins því sem hægt er að standa við   

„Við sem starfsfólk eigum að gefa forráðamönnum færi á að vera þátttakendur ekki áhorfendur, setja okkur í spor þeirra sem hafa þekkt nemandann í mörg ár“   

Við skulum ekki:   

• Ræða starfsmannamál eða persónuleg mál þannig að óviðkomandi heyri   
• Taka pirring og þreytu út á hvort öðru   
• Eigna okkur vinnu annarra, eða gera lítið úr þeirra framlagi   
• Senda neikvæð netskilaboð þegar mun betra væri að tala saman   
• Varpa ábyrgð yfir á aðra þegar erfiðar aðstæður koma upp 

 Sýnum tillitsemi í samskiptum. Höfum í huga að öll geta átt erfitt. Setjum okkur í spor annarra og sýnum þeim skilning og nærgætni.   

„Það er gott að finna að við erum öll í sama liði og hjálpumst að“   

Við skulum:   

• Hlusta á þau sem líður illa eða hafa áhyggjur    
• Sýna stuðning og velvild og hafa hvert annað með í ráðum   
• Fylgjast með líðan bæði nemenda og samstarfsfólks, og bregðast við þegar þarf   
• Gæta að því hvað við segjum – það hafa ekki allir sama húmor   
• Vera vingjarnleg og hlý   
• Ræða saman um erfið atvik, með tillitssemi og mildi  
• Taka tillit til mismunandi álags og hliðra til eftir þörfum  

„Sýnum fólki þolinmæði og góðvild – við fáum það margfalt til baka“   

Við skulum ekki:   

• Gera lítið úr sársauka eða vanlíðan annarra   
• Gera lítið úr upplifun og tilfinningum annarra   
• Tala um málefni annarra að óþörfu eða við þá sem ekki þurfa að vita 
• Vera annars hugar í samskiptum og kennslu, öll eiga athygli skilið  
• Gleyma nemendum eða láta þau upplifa sig sem útundan 

Gefum okkur tíma til að hlusta og spyrja. Það hjálpar okkur við að skilja mál áður en við tökum ákvarðanir og gefum ráð. Upplýsum fólk á skýran hátt svo ekkert skolist til.   

„Enginn veit allt og er inni í öllu og þess vegna er mikilvægt að taka samtal og hlusta og nýta þekkingu og reynslu annarra“   

Við skulum:   

• Nota opnar spurningar til að skilja betur og forðast þannig einsatkvæðis svör   
• Kynna okkur hvar málin standa þegar við tökum við málum og hlusta á ráðleggingar samnemenda og starfsfólks.  
• Nota „mannamál“, aðlaga hraða og raddstyrk eftir þörfum og nota stuðningsgögn og teikningar þegar við á, til dæmis þegar tungumál kunna að vera hindrun   
• Vanda raddblæ og líkamstjáningu í öllum samskiptum 
• Ganga úr skugga um að allir hafi meðtekið upplýsingar á sama hátt   

„Þegar raddir allra í hópnum fá að hljóma skilar það sér í betri vinnu og þjónustu, öllum í hag“   

Við skulum ekki:   

• Grípa fram í fyrir fólki eða neita þeim um að útskýra sitt mál   
• Gera ráð fyrir að við vitum sjálf allt sem þarf að vita  
• Vanvirða skoðanir annara 
• Spyrja lokaðra spurninga, t.d. „líður þér ekki miklu betur núna?”  

Látum í okkur heyrast ef öryggi eða meðferð nemenda er í ólagi eða ef vellíðan fólks er í hættu. Ekki þegja. Gagnrýnum á góðan hátt og þökkum fyrir ábendingar. Hrósum því sem vel er gert.   

„Tala saman – ekki síst þegar manni líður illa þarf að tala saman til að leysa málin“   

Við skulum:   

• Koma ábendingum beint til þess sem þarf að heyra, helst í einrúmi – tölum við fólk en ekki um það   
• Segjum frá þegar við teljum að öryggi nemenda geti verið í hættu 
• Taka vel á móti ábendingum og þakka fyrir þær – þannig lærum við   
• Grípa inn í þegar við verðum vitni að árásum, einelti eða áreitni   
• Hrósa hvert öðru 
• Biðjast afsökunar 

„Ég var þreytt og átti erfiðan dag –mér var hrósað fyrir góða frammistöðu og þá leið mér betur – það þarf ekki mikið til að bæta líðan annarra“   

Við skulum ekki:   

• Gera lítið úr ábendingum annarra eða áhyggjum   
• Taka gagnrýni og ábendingum persónulega eða móðgast   
• Vera meðvirk og láta einelti, ofbeldi eða áreitni viðgangast   
• Bregðast illa við þegar bent er á að við séum ekki að gera rétt   
• Þröngva skoðunum okkar upp á aðra eða þurfa alltaf að hafa síðasta orðið   
• Dæma aðra án þess að leita skýringa þegar eitthvað fer úrskeiðis   
• Baktala aðra   

Gætum jafnræðis í samskiptum og þjónustu. Framfylgjum regluverki á sama hátt fyrir alla, óháð bakgrunni, stétt eða stöðu. Vanvirðing, hroki, áreitni eða einelti á ekki að viðgangast í Menntaskólanum að Laugarvatni, né önnur óæskileg hegðun.   

„Allir hlekkir í keðjunni eru jafn mikilvægir”   

Við skulum:   

• Huga að því að við erum ólík, af ólíkum uppruna og með ólíka reynslu  
• Koma eins fram við alla nemendur og samstarfsfólk óháð aldri, kyni, fötlun, þjóðerni, trú, kynhneigð, bæjarfélagi, námsbraut eða öðrum þáttum   
• Fagna fjölbreytileika og virða ólíka menningu fólks og trú   
• Meta ólíka færni fólks og sýn skilning t.d. þegar um námsörðuleika er að ræða 
• Láta eitt ganga yfir alla þegar við framfylgjum t.d. reglum skólans   
• Virða mörk annarra og forðast gróft tal eða hegðun sem túlka má sem áreitni   

„Stundum þurfum við að leggja titla okkar til hliðar og sinna því sem þarf að sinna, því þegar öllu er á botninn hvolft þá vinnum við saman að velferð nemenda“   

Við skulum ekki:   

• Leggja í einelti, beita kynbundinni eða kynferðislegri áreitni eða ofbeldi og forðumst meðvirkni gagnvart slíkri hegðun   
• Láta fordóma gagnvart fólki viðgangast  
• Búast við að öll séu eins og það sama henti öllum 
• „Grínast“ á þann hátt að mögulega gæti túlkast sem áreitni eða meinfýsni   
• Láta vina- eða fjölskyldutengsl hafa áhrif á framgöngu okkar

Í ML beitum við áhorfendamiðaðri nálgun þar sem eru þrjár leiðir til að bregðast við þegar við verðum vitni að áreitni, ofbeldi, einelti eða öðru sem myndi teljast brot á þessum samskiptasáttmála. Það er að:  

• Trufla 
• Deila ábyrgð 
• Grípa inní 

Sá sem upplifir að á sér sé brotið finnur fyrir því að félagslegu, tilfinningalegu eða líkamlegu öryggi þeirra sé ógnað og þá getur verið sérstaklega erfitt að bregðast við. „Áhorfendur“ sem verða vitni að eða heyra af stöðunni eru þá stundum betur í stakk búin til að stíga inn í. Til að skapa góða samskiptamenningu þurfum við öll að finna til ábyrgðar.

Í verklagsreglum um ferli EKKO mála er fjallað um hvert er hægt að leita til að deila ábyrgð innan skólans – þ.e. tilkynna á óformlegan eða formlegan hátt um mál og fá stuðning til að vinna í því. Í þeim er einnig er fjallað um hvernig viðbrögðum er háttað, en þau byggja á leiðarljósunum: trúnaður, traust, virðing, varkárni, hæfni og hugrekki.  

„Vinur er sá er til vamms segir”   

Ef þú upplifir brot á sáttmálanum er gott ef hægt er að láta „gerandann“ vita af því sem allra fyrst. Við getum ekki lært nýja hegðun ef enginn aðstoðar okkur við að sjá það sem betur má fara. Stundum viljum við bregðast strax við og gefa sjálf(ur/t) vinsamlega endurgjöf beint til þess sem í hlut á. Þetta má gera t.d. með því að:   

Spegla:  

• Skil ég þig rétt þegar þú segir…  
• Heyrði ég þig segja að…   

Upplýsa:  

• Mér leið illa þegar þú sagðir…  
• Mér fannst óþægilegt þegar þú…  
• Þegar þú sagðir… þá upplifði ég…   
• Þegar þú sagðir… þá fannst mér eins og þú værir að…   
• Við samþykktum að vera fyrirmyndarbekkur í samskiptum… 

Setja mörk: 

• Þetta var ekki í lagi…      
• Við ákváðum að tala ekki svona við hvert annað hér…   
• Mér fannst þessi samræða ekki góð   
• Ég er ekki alveg sátt(ur) við þessa framkomu 

Gefa ábendingu:  

• Má ég benda þér á eitt sem ég tók eftir?   
• Við ákváðum hér í bekknum að halda okkur við góð samskipti 

Ofangreindar setningar má segja strax í aðstæðunum, eða með því að fá viðkomandi til að tala við þig afsíðis. Einnig má fá þriðja aðila (t.d. annan nemanda, foreldri eða starfsfólk) með til halds og trausts ef þér finnst óþægilegt að tala ein(n/t) við viðkomandi.  

Mikilvægt er að líta einnig í eigin barm 

Að taka við gagnrýni:  

Reyndu að fara ekki í vörn og hafðu trú á því að sá sem kemur með ábendinguna vilji þér vel. Gott er að nota tækifærið og skoða eigin samskipti og líðan: er þetta eitthvað almennt mættu betur fara? Gleymdir þú þér? Ertu svefnlítil(l), áhyggjufull(ur), leið(ur), óörugg(ur)?  

• Æ takk, afsakaðu!   
• Takk fyrir að benda mér á, ég gleymdi mér   
• Já þetta var alveg rétt, afsakaðu   
• Takk fyrir ábendinguna   
• Takk fyrir að minna mig á   
• Ó fyrirgefðu, ég meinti þetta alls ekki svona   
• Fyrirgefðu innilega, mér þykir þetta afskaplega leitt   
• Takk fyrir ábendinguna. Geturðu kannski leiðbeint mér hvernig ég get gert þetta betur?  

Mikilvægt að meta hvort og hvernig maður vill bregðast við;  

• Af hverju leið mér svona þegar hann/hún sagði þetta?   
• Er verið að fara yfir mín mörk?   
• Á ég eitthvað ósagt um það sem gerðist í gær/fyrradag/í síðustu viku og þetta er dropinn sem fyllti mælinn?   
• Er ég viðkvæm(ur) fyrir í dag af því að: Ég svaf illa, ég hef áhyggjur, ég er stressuð/stressaður, ég er döpur/dapur?   
• Er ég ósátt(ur) því einhver annar var leiðinleg(ur) við mig áðan?   
• Gleymdi ég mér á samskiptasvellinu og þetta eru viðbrögð við því?   
• Ef ég hreytti einhverju fyrst þá getur verið gott að byrja á því að biðjast afsökunar á sínum hluta 
• Vil ég leita til foreldris, vistarvarða, umsjónarkennara, náms- og starfsráðgjafa, yfirmanns eða annarra í skólanum?  
• Er um alvarlegt brot að ræða, jafnvel lögreglumál? Fáðu aðstoð.